Antikorrupsioni

---

Që nga rënia e komunizmit, përpjekjet për të parandaluar dhe luftuar korrupsionin në Shqipëri janë kthyer në një prioritet kombëtar dhe kanë zënë një pjesë të madhe të agjendës legjislative. Vendi ynë ka krijuar institucione të specializuara kundër korrupsionit, si Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), për të hetuar dhe ndjekur penalisht rastet e korrupsionit të nivelit të lartë. Organizatat ndërkombëtare, përfshirë Bashkimin Evropian, kanë qenë gjithashtu thelbësore në mbështetjen e nismave të Shqipërisë kundër korrupsionit, për të siguruar reforma të thella dhe të suksesshme.

Pavarësisht këtyre përpjekjeve, arritja e një progresi të rëndësishëm dhe të qëndrueshëm mbetet një detyrë komplekse, që kërkon angazhim të vazhdueshëm të pushtetit legjislativ, të institucioneve shtetërore dhe të shoqërisë së gjerë shqiptare për të krijuar një kulturë integriteti dhe transparence.

Në kuadër të rritjes së fokusit të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë në përshpejtimin e procesit të anëtarësimit në Bashkimin Evropian, përmirësimin e mëtejshëm të mirëqeverisjes, fuqizimin e luftës ndaj korrupsionit, si dhe forcimin e shtetit të së drejtës, është ngritur Komisioni i Posaçëm “Për thellimin e reformave për mirëqeverisjen, sundimin e ligjit dhe antikorrupsionin për Shqipërinë 2030 në Bashkimin Evropian”.

“Parandalimi dhe lufta kundër korrupsionit”, e cila përbën shtyllën II të fushë veprimtarisë së këtij Komisioni, mbulon pesë aspekte/komponentë:

1. Parandalimi dhe lufta kundër korrupsionit politik, duke u fokusuar në (i) konfliktin e interesave, deklarimin dhe kontrollin e pasurive/aseteve, pastërtinë e figurës dhe korrupsionin transnacional të zyrtarëve të lartë dhe të të zgjedhurve, (ii) financimin e fushatave të partive politike, donacionet dhe sponsorizimet e partive politike, (iii) parandalimin dhe kontrollin e hapësirave ligjore për korrupsion (corruption proofing of legjislation), si dhe (iv) rregullimin e lobimit nga zyrtarët e lartë dhe të zgjedhurit.
2. Parandalimi dhe lufta kundër korrupsionit në sektorët me risk më të lartë ndaj korrupsionit në qeverisjen qendrore dhe vendore, duke u fokusuar në (i) konfliktin e interesit dhe kontrollin e figurës për nivelin e lartë drejtues në administratën e pushtetit qendror dhe vendor; (ii) kufizimet e pas-punësimit për anëtarët e Këshillit të Ministrave dhe këshilltarët politikë; (iii) dhurimet dhe sponsorizimet private, si dhe ofrimin e shërbimeve shtesë/me pagesë nga Policia e Shtetit; (iv) planet e integritetit për organet e pushtetit qendror dhe vendor; (v) politikat dhe legjislacionin aktual për luftën kundër korrupsionit në sektorët me risk më të lartë korrupsioni (dogana, tatime, PPP, taksa, licenca, etj).
3. Funksionimi dhe efiçenca e institucioneve që luftojnë korrupsionin, konfliktin e interesit dhe abuzimin me financat publike, duke u fokusuar në (i) funksionimin dhe efektivitetin e institucioneve me përgjegjësi në fushën e menaxhimit/monitorimit të fondeve publike, (ii) situatën aktuale të kontrollit të brendshëm financiar publik; si dhe (ii) zbatimin e kuadrit antikorrupsion dhe hetimin administrativ të korrupsionit.
4. Parandalimi i financimeve të paligjshme dhe i pastrimit të parave, duke u fokusuar në (i) parandalimin e financimeve me ndërhyrje keqdashëse të vendeve të tjera në ekonomi, veçanërisht në procedurat e infrastrukturës kritike; si dhe (ii) zbatimin e kuadrit të masave ligjore e institucionale për parandalimin e pastrimit të parave, përfshirë atë në nivel transnacional.
5. Ndërtimi i një shoqërie me integritet, duke u fokusuar në analizimin e (i) mekanizmave ekzistues për nxitjen e rasteve të korrupsionit dhe përfshirjen e shoqërisë civile, të qytetarëve, etj, për monitorimin e menaxhimit të financave publike, si dhe (ii) kuadrit ekzistues për ndërgjegjësimin e shoqërisë, dhe veçanërisht të të rinjve.

Struktura e Analizës

---

1. Hyrje

Hyrja synon të prezantojë në një përshkrim shumë të shkurtër (me shumë pak fjali) domosdoshmërinë e përfshirjes së këtij komponenti brenda shtyllës përkatëse, arsyet kyce përse ky komponent është pjesë e fokusit të kësaj analize dhe interesi publik e institucional i pritshëm. Në përshkrim jepet shumë shkurt edhe një mesazh politik për interesin e shprehur me përfshirjen e kësaj cështje në fokus të analizës dhe të vet komisionit.

2. Konteksti

Në një paraqitje të përmbledhur kjo pjesë e dokumentit/analizës do të parashtrojë një vlerësim/konsideratë të situatës aktuale për komponentin përkatës në mënyrë të përgjithshme mbështetur edhe në vlerësimet që mund të rezultojnë të trajtuara nga raportet e institucioneve kombëtare dhe ato ndërkombëtare, kryesisht ato të BE, KiE, DASH, etj. Kur është shumë e domodoshme mund të prezantohet shumë shkurt edhe konteksti historik rreth çështjes në fokus.

3. Progresi dhe Arritjet

Në këtë pjesë të Analizës që ka një interes të veçantë do të duhet të përshkruhen në mënyrë të qartë, bindëse, me argumenta dhe mundësisht edhe me të dhëna e fakte konkrete  vlerësimet e gjetjet pozitive që konstatohen për fushën e këtij komponenti, progresin dhe arritjet e krijuara në vite si dhe politikat apo nismat e suksesshme në fushën e komponentit përkatës në trajtim duke u bazuar kryesisht në vlerësimet e raporteve ndërkombëtare (si BE, KiE, DASH, etj) por edhe nga raportet e institucioneve tona kombëtare dhe organizatave të ndryshme vendore të shoqërisë civile, biznesit, medias etj.

4. Gjetjet, problematikat dhe rekomandimet

Kjo pjesë e analizës do të përshkruajë gjetjet kryesore bazuar kryesisht në raportet e ndryshme ndërkombëtarë (kryesisht ato të BE) por dhe institucioneve e organizatave vendore. Kjo nënkupton përshkrimin e problematikave, aspekteve negative apo fushat shqetësuese dhe sfidat përkatëse që identifikohen në fushat e mbuluara nga ky komponent dhe mbi këtë bazë kjo pjesë e dokumentit do të ofrojë edhe një pasqyrë të detajuar të rekomandimeve përkatëse të raporteve ndërkombëtare kryesisht ato të BE etj por edhe edhe atyre kombëtare (shoqërisë civile, biznesit etj) kur një gjë e tillë është e domosdoshme.

5. Konkluzionet dhe çështjet për zgjidhje / drejtimet e ndërhyrjeve

Mbështetur në përshkrimet e mësipërme kjo pjesë e dokumentit do të detajojë për seicilin komponent, konkluzionet me çështjet kryesore që duhen adresuar për trajtim e zgjidhje si dhe drejtimet e mundshme për ndërhyrje. Çështjet për zgjidhje do të prezantohen domosdoshmërisht si rrjedhojë e përshkrimit të bërë mbi gjetjet dhe rekomandimet e dhëna në pjesët e mësipërme të kësaj analize (kryesisht në pikat 3 e 4 të saj); Kjo nuk nënkupton dhe nuk kërkon identifikimin dhe përshkrimin e masave ligjore e institucionale konkrete çka do të jetë pjesë e fazës tjetër – hartimit të Planit Kombëtar të Veprimit.

6. Teza për diskutim publik

Kjo pjesë përmbyllëse e analizës për çdo komponent do të përmbajë çështje apo teza kyçe të cilat do të duhet të shtrohen për diskutim e debat publik në forumet që do të hapen në faqen Web të komisionit por edhe në tryezat e forumet publike që do të organizohen me profesionistët e fushës, me shoqërinë civile, botën akademike, grupet e interesit, qytetarët dhe kryesisht të rinjtë e të rejat, median, etj dhe rreth të cilave do të kërkohen opinione, vlerësime e propozime për zgjidhje.

7. Aneks

Për çdo komponente do të ketë një aneks me referencën e dokumentave të shqyrtuara dhe burimin e të dhënave dhe fakteve ku është mbështetur kjo analizë. Nëse çmohet e nevojshme dhe janë domethënëse për të forcuar argumentin (sidomos për pikat 3 e 4) anekset mund të prezantojnë edhe një përshkrim më të detajuar të shifrave/ statistikave ose tabela me të dhëna konkrete. Kuadri dhe burimet kryesore udhërrëfyese për hartimin e analizës do të jenë si më poshtë (lista është jo shteruese):

• Kuadri kushtetues dhe ligjor në fuqi, kombëtar dhe ndërkombëtar;
• Progres raportet e BE-së 2022-2023, raporti Screening Grup-kapitujt e I “Themeloret”, raporti i BE për Rule of Laë (2024), dokumente dhe raporte të tjera me interes për Shqipërinë dhe sidomos për fushën specifike objekt analize, etj;
• Raporte të ndryshme ndërkombëtare të mekanizmave të Këshillit të Europës, si GRECO, Moneyval, Raporti i postmonitorimit për Shqipërinë etj si dhe raportet e DASH, OGP, Transparency International, OECD, UNCAC, etj;
• Strategjitë dhe dokumentat e politikave qeveritare dhe ndërsektoriale, udhërrëfyes, rezoluta, raporte, etj;
• Angazhime të Qeverisë shqiptare në organizmat ndërkombëtare;
• Raporte të organizatave lokale, si: raporte të organizatave të Shoqërisë Civile apo organizatave të tjera të biznesit, etj;
• Të dhëna të gjeneruara nga aktorë të tjerë ndërkombëtare dhe kombëtarë si: Banka Botërore, Eurostat, INSTAT, etj.

Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë

---

Universitetet
Institucionet e Pavarura

Shoqëria civile

Bizneset

Sekretariati Teknik

---

Kuvendi i Shqipërisë

Institucionet e Pavarura

Universitetet

Shoqëria Civile

Institucione Shtetërore dhe Agjenci të Atashuara

---

Ministri i Shtetit për Administratën Publike dhe Antikorrupsionin

Departamenti i Administratës Publike

Ministria e Drejtësisë

Ministria e Financave

Ministria e Arsimit dhe Sportit

Ministria Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale

Drejtoria e Përgjithshme e Doganave

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve

Inspektorati Qendror

Policia e Shtetit

Agjencia e Prokurimit Publik

Agjencia Shtetërore e Kadastrës

Agjencia për Mbështetjen e Vetëqeverisjes Vendore

Agjencia e Inteligjencës Financiare

Publikime Periodike

---

Përmbledhjet ekzekutive të draft Dokumentit Analitik

1. PARANDALIMI DHE LUFTA KUNDËR KORRUPSIONIT - Komponenti II(shkarko)
2. PARANDALIMI DHE LUFTA KUNDËR KORRUPSIONIT - Komponenti III(shkarko)
3. PARANDALIMI DHE LUFTA KUNDËR KORRUPSIONIT - Komponenti IV(shkarko)
4. PARANDALIMI DHE LUFTA KUNDËR KORRUPSIONIT - Komponenti V(shkarko)