Sundimi i Ligjit

---

Reforma në drejtësi është një prej lëvizjeve më të mëdha shtetndërtuese në historinë e shtetit shqiptar dhe më e madhja në procesin historik të kalimit nga diktatura në një demokraci funksionale.

Garantimi i pakthyeshmërisë dhe zbatimi kësaj reforme është një domosdoshmëri për jetësimin e parimit themelor kushtetues të ndarjes dhe balancimit ndërmjet tri pushteteve, si dhe për të garantuar një sistem drejtësie të pavarur, të përgjegjshëm, llogaridhënës, transparent, efiçent, profesional dhe të barabartë për të gjithë qytetarët.

Konsolidimi i saj i mëtejshëm dhe rritja e efiçencës së sistemit të drejtësisë në pritshmëritë e qytetarëve shqiptarë, duhet të vijojë duke ruajtur parimet dhe shtyllat kushtetuese të reformës në drejtësi, për të fuqizuar pavarësinë dhe paanësinë e pushtetit gjyqësor, si dhe njëherësh nxitjen e cilësisë së vetëqeverisjes së sistemit të drejtësisë nëpërmjet forcimit të integritetit, llogaridhënies dhe transparencës sipas rekomandimeve të raporteve të BE-së dhe raportit screening të Komisionit.

Sa i përket fushës së veprimtarisë së këtij Komisioni, “Sundimi i ligjit” është ndarë në tre aspekte:

1. “Funksionet e Kuvendit” ku përfshihen: funksioni ligjvënës; mbikqyrës, koordinues dhe monitorues i Kuvendit duke respektuar parimin kushtetues të ndarjes dhe balancimit ndërmjet pushteteve; efektiviteti, transparenca dhe Llogaridhënia e vetë Kuvendit; zgjedhja e institucioneve të pavarura.
2. “Të drejtat e njeriut” ku përfshihen: garantimi i të drejtës së pronës; e drejta e informimit dhe mbrojta e të dhënave personale; procesi i rregullt ligjor;  forcimi i institucioneve të pavarura dhe organizatave të shoqërisë civile në mbrojtje të të drejtave të njeriut; edukimi ligjor i publikut.
3. “Konsolidimit i reformës në drejtësi” ku përfshihen:  pananësia dhe pavarësia e sistemit gjyqësor; llogaridhënia; cilësia dhe profesionalizmi; eficensa dhe aksesi në shërbimet e sistemit gjyqësor; mirëqeverisja dhe transparenca e sistemit gjyqësor).

Struktura e Analizës

---

1. Hyrje

Hyrja synon të prezantojë në një përshkrim shumë të shkurtër (me shumë pak fjali) domosdoshmërinë e përfshirjes së këtij komponenti brenda shtyllës përkatëse, arsyet kyce përse ky komponent është pjesë e fokusit të kësaj analize dhe interesi publik e institucional i pritshëm. Në përshkrim jepet shumë shkurt edhe një mesazh politik për interesin e shprehur me përfshirjen e kësaj cështje në fokus të analizës dhe të vet komisionit.

2. Konteksti

Në një paraqitje të përmbledhur kjo pjesë e dokumentit/analizës do të parashtrojë një vlerësim/konsideratë të situatës aktuale për komponentin përkatës në mënyrë të përgjithshme mbështetur edhe në vlerësimet që mund të rezultojnë të trajtuara nga raportet e institucioneve kombëtare dhe ato ndërkombëtare, kryesisht ato të BE, KiE, DASH, etj. Kur është shumë e domodoshme mund të prezantohet shumë shkurt edhe konteksti historik rreth çështjes në fokus.

3. Progresi dhe Arritjet

Në këtë pjesë të Analizës që ka një interes të veçantë do të duhet të përshkruhen në mënyrë të qartë, bindëse, me argumenta dhe mundësisht edhe me të dhëna e fakte konkrete  vlerësimet e gjetjet pozitive që konstatohen për fushën e këtij komponenti, progresin dhe arritjet e krijuara në vite si dhe politikat apo nismat e suksesshme në fushën e komponentit përkatës në trajtim duke u bazuar kryesisht në vlerësimet e raporteve ndërkombëtare (si BE, KiE, DASH, etj) por edhe nga raportet e institucioneve tona kombëtare dhe organizatave të ndryshme vendore të shoqërisë civile, biznesit, medias etj.

4. Gjetjet, problematikat dhe rekomandimet

Kjo pjesë e analizës do të përshkruajë gjetjet kryesore bazuar kryesisht në raportet e ndryshme ndërkombëtarë (kryesisht ato të BE) por dhe institucioneve e organizatave vendore. Kjo nënkupton përshkrimin e problematikave, aspekteve negative apo fushat shqetësuese dhe sfidat përkatëse që identifikohen në fushat e mbuluara nga ky komponent dhe mbi këtë bazë kjo pjesë e dokumentit do të ofrojë edhe një pasqyrë të detajuar të rekomandimeve përkatëse të raporteve ndërkombëtare kryesisht ato të BE etj por edhe edhe atyre kombëtare (shoqërisë civile, biznesit etj) kur një gjë e tillë është e domosdoshme.

5. Konkluzionet dhe çështjet për zgjidhje / drejtimet e ndërhyrjeve

Mbështetur në përshkrimet e mësipërme kjo pjesë e dokumentit do të detajojë për seicilin komponent, konkluzionet me çështjet kryesore që duhen adresuar për trajtim e zgjidhje si dhe drejtimet e mundshme për ndërhyrje. Çështjet për zgjidhje do të prezantohen domosdoshmërisht si rrjedhojë e përshkrimit të bërë mbi gjetjet dhe rekomandimet e dhëna në pjesët e mësipërme të kësaj analize (kryesisht në pikat 3 e 4 të saj); Kjo nuk nënkupton dhe nuk kërkon identifikimin dhe përshkrimin e masave ligjore e institucionale konkrete çka do të jetë pjesë e fazës tjetër – hartimit të Planit Kombëtar të Veprimit.

6. Teza për diskutim publik

Kjo pjesë përmbyllëse e analizës për çdo komponent do të përmbajë çështje apo teza kyçe të cilat do të duhet të shtrohen për diskutim e debat publik në forumet që do të hapen në faqen Web të komisionit por edhe në tryezat e forumet publike që do të organizohen me profesionistët e fushës, me shoqërinë civile, botën akademike, grupet e interesit, qytetarët dhe kryesisht të rinjtë e të rejat, median, etj dhe rreth të cilave do të kërkohen opinione, vlerësime e propozime për zgjidhje.

7. Aneks

Për çdo komponente do të ketë një aneks me referencën e dokumentave të shqyrtuara dhe burimin e të dhënave dhe fakteve ku është mbështetur kjo analizë. Nëse çmohet e nevojshme dhe janë domethënëse për të forcuar argumentin (sidomos për pikat 3 e 4) anekset mund të prezantojnë edhe një përshkrim më të detajuar të shifrave/ statistikave ose tabela me të dhëna konkrete. Kuadri dhe burimet kryesore udhërrëfyese për hartimin e analizës do të jenë si më poshtë (lista është jo shteruese):

• Kuadri kushtetues dhe ligjor në fuqi, kombëtar dhe ndërkombëtar;
• Progres raportet e BE-së 2022-2023, raporti Screening Grup-kapitujt e I “Themeloret”, raporti i BE për Rule of Laë (2024), dokumente dhe raporte të tjera me interes për Shqipërinë dhe sidomos për fushën specifike objekt analize, etj;
• Raporte të ndryshme ndërkombëtare të mekanizmave të Këshillit të Europës, si GRECO, Moneyval, Raporti i postmonitorimit për Shqipërinë etj si dhe raportet e DASH, OGP, Transparency International, OECD, UNCAC, etj;
• Strategjitë dhe dokumentat e politikave qeveritare dhe ndërsektoriale, udhërrëfyes, rezoluta, raporte, etj;
• Angazhime të Qeverisë shqiptare në organizmat ndërkombëtare;
• Raporte të organizatave lokale, si: raporte të organizatave të Shoqërisë Civile apo organizatave të tjera të biznesit, etj;
• Të dhëna të gjeneruara nga aktorë të tjerë ndërkombëtare dhe kombëtarë si: Banka Botërore, Eurostat, INSTAT, etj.

Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë

---

Universitetet

Institucionet e Pavarura

Shoqëria civile

Bizneset

Sekretariati Teknik

---

Kuvendi i Shqipërisë

Institucione të pavarura

Shoqëria Civile

Universitetet

Institucione Shtetërore dhe Agjenci të Atashuara

---

Ministria e Drejtësisë

Ministri i Shtetit për Marrëdhëniet me Parlamentin

Agjencia e Trajtimit të Pronave

Agjencia Shtetërore e Kadastrës

Publikime Periodike

---

Përmbledhjet ekzekutive të draft Dokumentit Analitik

1. FUNKSIONET E KUVENDIT, ROLI MBIKËQYRËS DHE MONITORUES
   • 1.1 FUNKSIONI LIGJVËNËS (shkarko)
   • 1.2 ROLI MBIKËQYRËS, KOORDINUES DHE MONITORUES I KUVENDIT DUKE RESPEKTUAR PARIMIN KUSHTETUES TË NDARJES DHE BALANCIMIT NDËRMJET PUSHTETEVE (shkarko)
   • 1.3 EFEKTIVITETI, TRANSPARENCA DHE LLOGARIDHËNIA E VETË KUVENDIT (shkarko)
   • 1.4 ZGJEDHJA E INSTITUCIONEVE TË PAVARUARA(shkarko)


2. MBROJTJA, RESPEKTIMI DHE MEKANIZMAT GARANTUES TË TË DREJTAVE THEMELORE TË NJERIUT
   • A. MBROJTJA, RESPEKTIMI DHE MEKANIZMAT GARANTUES TË SË DREJTËS SË PRONËS NË SHQIPËRI(shkarko)
   • B. MBROJTJA, RESPEKTIMI DHE MEKANIZMAT GARANTUES TË SË DREJTËS SË INFORMIMIT DHE MBROJTJA E TË DHËNAVE PERSONALE(shkarko)
   • C. MBROJTJA, RESPEKTIMI DHE MEKANIZMAT GARANTUES TË SË DREJTËS PËR NJË PROCES TË RREGULLT LIGJOR(shkarko)
   • D. FORCIMI I ROLIT TË INSTITUCIONEVE TË PAVARURA QË MBROJNË TË DREJTAT E NJERIUT NË SHQIPËRI(shkarko)
   • E. KUADRI NORMATIV DHE MEKANIZMAT GARANTUES MBI EDUKIMIN LIGJOR TË PUBLIKUT(shkarko)